تعریف و کاربرد چرم

چرم ماده ای است که از دباغی پوست خام حیوانات، عمدتاً گاو تولید می­شود. چرم ماده­ ای مهم با استفاده­ های مختلف می­باشد. استفاده اصلی آن در صنعت کفاشی است. چرم به همراه چوب پایه بیشتر فن آوری های باستانی را تشکیل می­دادند.

صنعت چرم سازی و صنعت خز ساز (furindustry)  صنایع جدا ازهمی هستند که بواسطه اهمیت مواد خامشان از یکدیگر جدا شده ا ند. در صنایع چرم سازی ماده خام محصول جانبی صنعت گوشت می­باشد که گوشت داراری ارزش بیشتری از پوست است. در صنعت تولید خزهای حیوانی پوست دارای ارزش بیشتری

بوده و از این رو گوشت محصول جانبی می­باشد. در پوست آرائی یا پرکردن پوست حیوانات با کاه و ( Taxidermy) نیز از پوست حیوانات استفاده می­ شود، اما عموماً سر و قسمتهائی از پشت جهت این منظور استفاده می­شوند. البته چرم دارای استفاده های دیگری نیز می­باشد.

تولید چرم:

چندین فرایند وجود دارد که با اعمال آنها، پوست حیوانات به ماده ای انعطاف­­ پذیر و مستحکم که معمولاً چرم نامیده می­شود تبدیل می­گردد. چرم دباغی شده توسط کروم(Chrome-tanned leather) ، در سال ۱۸۵۸ اختراع شده، با استفاده از سولفات کروم و دیگر نمک­های کروم دباغی می­شود. چرم بدست آمده از این روش نه تنها نرم­تر و انعطاف ­پذیرتر از چرم دباغی شده به روش گیاهی (Vegetable-tanned leather) می­باشد

بلکه رنگ و شکل خود را نیزدر آب شدیداً حفظ می­کنند. نوع کروم استفاده شده در فرآیند را نباید با هگزاولنت کروم (که سرطان زا است) اما هیچ قابلیت دباغی ندارد اشتباه گرفت. هگزا ولنت کروم را در چرم­های کرومی به ندرت می­توان یافت اما در صورتیکه چرم اشتباهاً و به ­طور غلط تکمیل شود برای مثال سفیدگری شود وجود این ماده گیج کننده و حیرت آور می­شود.

 چرم های دباغی شده گیاهی با استفاده از تانین دباغی می­شوند و عوامل و اجزائ دیگر گیاه، پوست درخت و منابع مشابه نیز وجود دارند. این نوع چرم نرم و رنگ آن قهوه­ ای می­باشد، که شید رنگی آن به ترکیب رنگ پوست و مواد شیمیائی استفاده شده بستگی دارد. چرم دباغی­ شده گیاهی در آب پایدار نمی­باشد؛ رنگ خود را از دست می­دهد و اگر در رطوبت باقی­مانده و سپس خشک شود جمع شده، نرمی خود را از دست داده و سخت­ تر می­گردد. در آب گرم، شدیداً جمع شده و حالت لاستیکی به خود گرفته، سخت شده و تدریجاً می­شکند.

چرمی که در آب جوشیده شده قرار می­گیرد (Boiled leather) مثالی از چرمی که بدلیل فرو بردن در آب گرم یا مواد مشابه سخت شده است می­ باشد. شواهد تاریخی نشان می­دهند که این نوع چرم بواسطه وزن سبک و سختی در زره و همچنین در صحافی کتابها استفاده می­شده است.
چرم­های آلدئیدی با استفاده از گلوترالدئید(glutaraldehyde) یا اجزائ اکسازولیدین (oxazolidine compounds) دباغی می­شوند. این نوع چرم معمولاً بعنوان چرم سفید و کروم کمرنگ توسط دباغی ­ها تولید می­شود. این

دسته مهمترین گروه چرم­هائی هستند که در آنها از کروم استفاده نمی­شوند و اغلب در کفش­ های بچه­ گانه و روکش صندلی اتومبیلهائی که ترجیح می­دهند از چرمهای غیر کرومی استفاده کنند، دیده می­شود.

 دباغی فرمالدئیدی که نوع دیگری از دباغی آلدئیدی است بواسطه خطرناک بودن برای کارگران و حساسیت خیلی از مردم به فرمالدئید کمتر مورد استفاده قرار می­گیرد.

چرم­های دباغی شده با مواد گرفته شده از مغز حیوانات ( Brain tanned leather) که در این دسته قرار می­گیرند استثنائاً جاذب آب می­ باشند. آنها توسط فرایند سخت و پر زحمتی که از معلق شدن در چربی­هائی که از مغز حیوانات گرفته می­شود تولید شده ­اند. آنها بدلیل نرمی استثنائی و قابلیت شستشو معروف شده ­اند.

چرم­ چامویز (Chamois leather)- چرم بسیار نازکی که از پوست گوسفند و بز و گوزن تولید می­شود- نیز در دسته دباغی­های آلدئیدی قرار گرفته و شبیه گروه قبل، تولید چرم با جذب رطوبت زیاد می­کند. این نوع چرم با استفاده از روغن (بطور سنتی نوعی روغن ماهی)که به آسانی جهت تولید آلدئید­های مورد مصرف در دباغی اکسید می­شود، تولیدمی­شوند.
پوست خام از قرار دادن پوست تازه در آهک و سپس کشیدن آن در هنگام خشک کردن بدست می­آید. این ماده شبیه ماده دباغی شده با زاج، از لحاظ تکنیکی چرم نیستند اما معمولاً با انواع دیگر در یک دسته قرار می­گیرند. پوست خام(Rawhide) خشک تر، و شکننده تر از انواع دیگر چرم است، و استفاده­هائی از قبیل روکش طبل که در آنجا احتیاجی به انعطاف­پذیر بودن زیاد ندارد دارد، دارند؛ همچنین در تولید نخهای یراق دوزی و بخیه و یا تغذیه سگ(Dog chews) کاربرد دارند.